Na stronach Niemieckiego Instytutu Ekonomicznego opublikowany został komunikat prasowy informujący, że gospodarka naszego sąsiada traci rocznie 49 mld euro przez brak wykwalifikowanych pracowników. Ale to dopiero początek smutnego bilansu i jeszcze bardziej pesymistycznej prognozy. Zdaniem autorów materiału Niemcy są dziś pełne warsztatów bez mechaników, placów budowy bez elektryków i domów spokojnej starości bez pielęgniarek. W 2023 r. nie udało się obsadzić 570 tys. miejsc pracy. Dla firm oznacza to, że faktycznie mogłyby produkować więcej, ale brakuje pracowników.
Patrząc na to, w jaki sposób próbuje sobie radzić z niedoborem specjalistów nasz zachodni sąsiad, warto mieć na uwadze niepokojące prognozy demograficzne, które dotyczą również naszego kraju.
Maciej Albinowski z Instytutu Badań Strukturalnych w opublikowanym w dzienniku „Rzeczpospolita” artykule pt. Jak wydłużyć aktywność zawodową Polaków i nie przegrać wyborów? przypomina, że struktura demograficzna Polski będzie się systematycznie pogarszać do 2060 r. W tym czasie podwoi się liczba osób w wieku 65 lat i starszych przypadających na jedną osobę w wieku produkcyjnym. Komisja Europejska prognozuje, że największa zmiana dokona się w latach 40. To może być czarna dekada, która zakończy „złoty wiek” polskiej gospodarki.
Ciekawie brzmi postulat, który zgłasza Albinowski: kontynuujmy pracę po sześćdziesiątce, ale na miarę naszych możliwości. W takim wymiarze etatu, jaki wybierze pracownik. Szczególnie korzystne byłoby to dla kobiet. W Polsce tylko 24% Pań w wieku 60–64 lat nadal jest czynne zawodowo, podczas gdy średnia europejska wynosi 42%, w krajach nadbałtyckich zaś przekracza 60%[1].
To oczekiwania demografów, statystyków i ekonomistów, na których najnowsze badanie przeprowadzone przez Grupę Progres wylało kubeł zimnej wody. Z badania wynika mianowicie, że jedynie 22% pracodawców zamierza przyjmować do pracy osoby po 60. roku życia. Ale nawet oni najchętniej poczekaliby do uchwalenia ustawy przewidującej dofinansowanie do zatrudnienia osoby starszej poszukującej etatu, np. emeryta.
Nie warto jednak tych danych uogólniać i przykładać tej samej miary do różnych branż – podkreślają autorzy badania. Wieloletnie doświadczenie jest cenione m.in. w takich zawodach jak lekarz, prawnik, nauczyciel, finansista. Przedstawiciele tych profesji są chętnie zatrudniani nawet wtedy, gdy zbliżają się do emerytury. Otwartość na starszą kadrę widać także w sektorach handlu, logistyki, w pielęgniarstwie, transporcie, ale też w produkcji[2].
Według danych Grupy Progres w 2022 r. w Polsce pracowało ponad 1,4 mln osób w wieku 60–89 lat. Wśród aktywnych zawodowo seniorów przeważali mężczyźni – było ich 979 tys. (67,1%). Osób biernych zawodowo w wieku 60–74 lat było 5,5 mln.
– Potrzebujemy rozwiązań miękkich. Takich, które stworzą możliwości, ułatwią zatrudnianie i aktywność zawodową emerytów, ale nie będą opierały się na przymusie czy też na eksperymentowaniu z czasem pracy. Nie ma wątpliwości, że musimy pracować zarówno dłużej, jak i wydajniej. Pozostaje tylko kwestia przygotowania odpowiednich zachęt ekonomicznych – podkreśla Iwona Gramatyka, prezes zarządu spółki EXPO Katowice.
I już na koniec: Magdalena Bierzyńska-Sudoł i Maria E. Szatlach z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy napisały swego czasu w artykule Co daje nam srebrna gospodarka?, że „dynamika rozwoju srebrnej gospodarki może spowodować zahamowanie spadku aktywności gospodarczej tak kraju, jak i poszczególnych regionów. Z kolei prawidłowości będą zachodzić tam, gdzie przedsiębiorcy i politycy zrozumieją ważność potencjału ludzi starszych jako konsumentów, pracowników czy woluntariuszy”.
W zasadzie trudno tu już cokolwiek dodać.
[1] https://www.rp.pl/opinie-ekonomiczne/art40315001-maciej-albinowski-jak-wydluzyc-aktywnosc-zawodowa-polakow-i-nie-przegrac-wyborow
[2] Seniorzy mają niewielkie szanse na pracę. Polska poniżej średniej UE – Bankier.pl.
